Karkonoski Park Narodow

Utworzony 16 stycznia 1959 roku, jest jednym z 23 parków narodowych na terenie Polski.
Park znajduje się w południowo-zachodniej części kraju przy granicy państwowej z Czechami. Obejmuje 5 575 ha, w tym 1 718 ha w rezerwatach ochrony ścisłej. Park Narodowy obejmuje także dwie enklawy na Pogórzu Karkonoskim: góra Chojnik (80 ha) oraz wodospad Szklarki (55 ha). Otulina Parku wynosi 11266 ha.

Historia

Przyrodnicze walory Karkonoszy, a więc ich budowa geologiczna, doskonale widoczne elementy rzeźby lodowcowej, świat roślinny i zwierzęcy sprawiły, że już w 1933 roku utworzono w nich pierwsze rezerwaty przyrody obejmujące kotły polodowcowe i wiele pomników przyrody, głównie skałek.
Po II wojnie światowej utrzymano część rezerwatów, później utworzono park narodowy.
W 1963 roku utworzono czeski Krkonošský národní park (KRNAP) o powierzchni 38,5 tys. ha, z czego około 7,5 tys. ha znajduje się w rezerwatach.
W 1992 roku Karkonoski Park Narodowy stał się częścią przygranicznego Rezerwatu Biosfery UNESCO Karkonosze/Krkonoše (MAB) o powierzchni ponad 60 tys. ha.
W dniu 10 września 2010 r. w Szklarskiej Porębie podczas 1-dniowej konferencji. „Georóżnorodność Karkonoszy dla rozwoju regionu”, organizowanej przez Karkonoskie Centrum Edukacji Ekologicznej Karkonoskiego Parku Narodowego, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska Główny Geolog Kraju Pan dr Henryk Jacek Jezierski podpisał nadanie obszarowi Karkonoskiego Parku Narodowego wraz z otuliną, statusu Geoparku Krajowego.

Flora i fauna

W Parku występuje ponad tysiąc gatunków roślin oraz wiele gatunków zwierząt leśnych (ok. 40 gatunków ssaków, m.in. bobry, sarny, lisy oraz 16 gatunków nietoperzy). Ciekawostką Parku jest muflon introdukowany na początku XX wieku z Korsyki. Ponadto żyje tu 90 gatunków ptaków, między innymi włochatka, sóweczka, cietrzew, głuszec, drozd obrożny, płochacz halny. W parku ochronie podlegają najcenniejsze przyrodniczo i najpiękniejsze krajobrazowo tereny: torfowiska wysokie, zarośla kosówki, gołoborza, kotły polodowcowe - wypełnione niekiedy stawami, zbiorowiska traworośli, ziołorośli, borówczysk.
Rośliny endemiczne:

• skalnica bazaltowa - podgatunek skalnicy darniowej (Saxifraga moschata subs. basaltica)
• dzwonek karkonoski (Campanula bohemica)

 

Lasy

Poza ścisłymi rezerwatami wyznaczono także rozległą na 11 265 ha strefę ochronną, która obejmuje niższą i wyższą strefę lasów.
Lasy parku wykazują zróżnicowanie pionowe. W pasach dolnym i górnym (zwanych reglami) występują przede wszystkim świerki i buki oraz w mniejszej ilości: modrzewie, jawory, lipy, jarzębiny, jodły. Wyróżnia się tu również piętro kosodrzewiny, a powyżej sferę alpejskich roślin skalnych.

Kampinoski Park Narodowy

Jeden z 23 parków narodowych na terenie Polski. Utworzony został 16 stycznia 1959. 21 stycznia 2000 KPN został wpisany na światową listę rezerwatów biosfery UNESCO.

Fauna

Ssaki:

• łoś (od 1951)
• bóbr (od 1980)
• ryś (od 1992)
• wydra
• kuna leśna
• lis
• jeż wschodni
• jenot
• sarna
• jeleń
• dzik
• nietoperz
• borsuk
• niedźwiedź brunatny
• żbik

Ptaki:

• sowa biała
• bocian czarny
• bocian biały
• żuraw
• derkacz
• bąk zwyczajny
• bączek
• zimorodek zwyczajny
• wodniczka
• orlik krzykliwy
• błotniak
• rybitwy
• dzięcioły

 

Flora

drzewa:

• dąb
• brzoza
• jesion
• olcha
• topola

relikty glacjalne:

• chamedafne północna
• zimoziół północny
• goździk piaskowy
• łyszczec baldachogronowy
• sasanka łąkowa
• wężymord stepowy
• owsica łąkowa
• wiśnia kwaśna

element subatlantycki:

• goździeniec okółkowy
• chroszcz nagołodygowy
• skalnica ziarnista
• wąkrota zwyczajna
• prosiennicznik nagi
• tomka oścista

gatunki subkontynentalne (oprócz ww. reliktów):

• leniec bezpodkwiatkowy
• krwawnik pannoński
• kocanki piaskowe

gatunki górskie:

• paproć górska
• paprotnik kolczysty
• nerecznica górska
• świerzbnica leśna
• pępawa miękka

gatunki borealne i borealno-górskie:

• wroniec widlasty
• nerecznica grzebieniasta
• wierzba czarniawa
• pomocnik baldaszkowy

 

Park Narodowy Gór Stołowych

Jeden z 23 parków narodowych na terenie Polski, utworzony w 1993.
Park jest położony na terenie Sudetów Środkowych na południowym zachodzie ziemi kłodzkiej, przy granicy polsko-czeskiej. Górami Stołowymi nazywana jest znajdująca się na terytorium Polski południowo-zachodnia część rozległej, piaskowcowej płyty wypełniającej Nieckę Śródsudecką, pomiędzy Karkonoszami, a Górami Bystrzyckimi i Orlickimi. Czeski jej fragment nosi nazwę Broumovska Vrchovina i również objęty jest ochroną. Najdalej wysunięta na północny zachód część po polskiej stronie nosi nazwę Zaworów.
Park Narodowy Gór Stołowych utworzono rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 16 września 1993 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 88, poz. 407) przekształcając Stołowogórski Park Krajobrazowy. Zajmuje obszar ok. 63 km² wierzchowinowej ich partii z najwyższymi wzniesieniami – Szczelińcem Wielkim (919 m n.p.m.) i Skalniakiem (915 m n.p.m.). W granicach Parku znajduje się też południowo-zachodnia część Gór Stołowych, zbudowana ze skał magmowych – granodiorytów (Krucza Kopa). Poza jego granicami znajduje się niewielka, najniższa, południowo-wschodnia część Gór Stołowych oraz dwie enklawy obejmujące rejon Karłowa oraz kopalni piaskowca "Radków". W otulinie Parku znajdują się popularne uzdrowiska: Polanica-Zdrój, Duszniki-Zdrój i Kudowa-Zdrój.

 

Krajobraz i budowa geologiczna

Nazwa Góry Stołowe doskonale opisuje ich krajobraz, którego charakterystycznymi elementami są rozległe płaszczyzny zrównań i wznoszące się nad nimi, urwistymi ścianami, płaskie stoliwa skalnych bastionów. Unikalna rzeźba, wzbogacona dużym nagromadzeniem rozmaitych form erozji piaskowców w postaci głębokich szczelin, labiryntów i blokowisk skalnych, czy pojedynczych skałek o niespotykanych kształtach, czyni Góry Stołowe wyjątkowymi w skali Polski. Rzeźba ta jest odzwierciedleniem płytowej budowy geologicznej związanej z osadowym pochodzeniem tworzących je skał.
W okresie górnej kredy, czyli przed około 100 mln lat, teren dzisiejszych gór stanowił fragment wielkiego morza. Spływające z przylegających obszarów lądowych rzeki nanosiły materiał zwietrzelinowy, który osadzał się na jego dnie. W rezultacie utworzyły się trzy poziomy piaskowców: dolny, środkowy i górny, powstałe z gruboziarnistych osadów przedzielonych drobnoziarnistymi marglami. Piaskowce te zalegają prawie poziomo, a od licznych pionowych spękań noszą nazwę ciosowych. Skały margliste w południowo-zachodniej części gór łączą się w jeden kompleks o znacznej miąższości. Współczesny wygląd gór po ustąpieniu morza, ukształtowały dziesiątki milionów lat erozji płyty osadowej i ruchy piętrzące w okresie orogenezy alpejskiej.

Fauna

W rozległych, zwartych kompleksach leśnych na terenie Parku Narodowego pospolicie występuje jeleń, dzik, sarna, lis, wiewiórka (czarnej i rudej odmiany) oraz drobne gryzonie. Trudniejsze do zauważenia - głównie ze względu na nocny tryb życia - są należące do łasicowatych: borsuk, kuna leśna, tchórz, łasica i gronostaj. Ze ssaków owadożernych częsty jest jeż, a rzadkie ryjówka malutka i typowa dla obszarów górskich ryjówka górska. W charakterystycznym dla Gór Stołowych środowisku spękań i szczelin skał piaskowcowych bytują nietoperze. Cennym elementem fauny ssaków są małe wiewiórkopodobne nocne zwierzęta, zamieszkujące głównie fragmenty lasów liściastych i mieszanych: orzesznica, bardzo rzadka popielica oraz koszatka. Na polsko-czeskiej granicy swoją ostoję ma muflon - sprowadzony z Korsyki i aklimatyzowany w Sudetach gatunek górskiej owcy.

Gorczański Park Narodowy

Utworzony w 1981 roku, jest jednym z 23 parków narodowych na terenie Polski. Obejmuje centralne pasmo Gorców, m.in. masywy Turbacza i Gorca. Dyrekcja Gorczańskiego Parku Narodowego znajduje się w Porębie Wielkiej.

Historia

Już przed II wojną światową dostrzegano konieczność ochrony pięknego krajobrazu i posiadającego duże walory przyrodnicze obszaru Gorców. W 1927 r. właściciel tych terenów – Ludwik Wodzicki z Poręby Wielkiej utworzył na obszarze 114 ha rezerwat przyrody im. Władysława Orkana. Właściwy Gorczański Park Narodowy utworzono jednak dopiero w 1981 r. Początkowo miał powierzchnię 5908 ha, w 1988 r. został rozszerzony do 6763 ha, później zwiększono jeszcze jego powierzchnię; stan na 2002 r. wynosi 7030 ha. Najstarszym sakralnym zabytkiem GPN jest kapliczka Bulandy na Polanie Jaworzyna Kamienicka.

Flora

W Gorcach stwierdzono występowanie ponad 900 gatunków roślin naczyniowych, 25 gatunków mchów, 450 gatunków porostów i 116 gatunków wątrobowców, z czego ok. 85% na terenie parku i jego otuliny. Znaczny jest udział gatunków górskich, m. in: liczydło górskie, tojad dzióbaty, jaskier platanolistny, miłosna górska, omieg górski. Występują tu również 22 gatunki charakterystyczne dla piętra alpejskiego, np. kuklik górski, wiechlina alpejska, tymotka alpejska. Z chronionych prawnie roślin występuje 113 taksonów.
Charakterystyczne dla Gorców są duże kompleksy leśne, występujące w dwóch piętrach roślinności: reglu dolnym (650-1100 m n.p.m.) i górnym (powyżej 1100 m n.p.m.). Lasy stanowią aż 95% powierzchni parku, liczne w nich są drzewa w wieku powyżej 100 lat. W drzewostanie występują głównie świerk, buk, jodła, domieszkę stanowią modrzew, wiąz, jesion, jawor, olsza szara. Wyróżniono tu wiele zespołów leśnych, a wśród nich buczynę karpacką, kwaśną buczynę górską, żyzną jedlinę, bór świerkowo-jodłowy regla dolnego i górnego, olszynę karpacką i olszynę bagienną. W runie leśnym tych lasów występują charakterystyczne dla tych zespołów roślinnych gatunki, jak: bodziszek leśny, czosnek niedźwiedzi, kokorycz pusta, listera sercowata, urdzik karpacki, wietlica alpejska, żywiec bulwkowaty, żywokost sercowaty, pospolita borówka brusznica, liczne mchy i paprocie. W młakach i ziołoroślach nadpotokowych występują: lepiężnik wyłysiały, knieć błotna, tojad dzióbaty, modrzyk górski, parzydło leśne, i bardzo rzadka zarzyczka górska.
Osobną grupę stanowią zespoły roślinne związane z polanami, na których występuje aż 130 gatunków związanych wyłącznie z polanami. Stąd też tak ważne jest zachowanie tych polan i niedopuszczenie do ich zalesienia. Rosną tu m.in: jastrzębiec pomarańczowy, mieczyk dachówkowaty, tłustosz pospolity, pełnik europejski, prosienicznik jednogłówkowy, szafran spiski i aż 13 gatunków z rodziny storczykowatych, m.in: gółka długoostrogowa, kruszczyk szerokolistny, ozorka zielona, stoplamek plamisty i szerokolistny, storczyca kulista. Duża część tych polan jest bardzo jałowa, pokryta roślinnością ubogich siedlisk, tzw. „psiarami” z psią trawką, dziewięćsiłem bezłodygowym i kuklikiem górskim.
Na podmokłych stanowiskach występują młaki kozłkowo-turzycowe, a wokół nich przeważnie łąki
ostrożeniowe z rdestem wężownikiem i ostrożniem łąkowym.

Fauna

Duże i dobrze zachowane kompleksy leśne sprzyjają licznemu występowaniu tu zwierząt, dla których gdzie indziej brakuje już odpowiednich siedlisk: dzika, jelenia, sarny, wydry, borsuka, gronostaja. Zróżnicowane środowiska (oprócz lasów są polany) sprzyja dużej różnorodności gatunkowej fauny parku.
Występuje tu 185 gatunków kręgowców, z tego 21 jest w rejestrze Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Są to: płazy:traszka karpacka, ptaki: cietrzew, dzięcioł białogrzbiety, dzięcioł trójpalczasty, głuszec, orlik krzykliwy, orzeł przedni, puchacz, puszczyk uralski, sóweczka, włochatka, ssaki: koszatka, mroczek posrebrzany, mroczek pozłocisty, niedźwiedź brunatny, podkowiec mały, popielica, rzęsorek mniejszy, ryś, wilk, żbik. Występuje 9 gatunków nietoperzy, 130 gatunków ptaków (w tym 100 gniazdujących na terenie parku), 7 gatunków płazów. W potokach występują 2 gatunki ryb: pstrąg potokowy i głowacz pręgopłetwy. Stwierdzono występowanie ponad 1000 gatunków bezkręgowców, w tym 23 endemity karpackie lub karpacko-sudeckie. Liczne są gatunki bezkręgowców górskich i borealnych (ok. 100 gatunków ). Na polanach liczna fauna motyli (m.in. rusałka admirał, rusałka pokrzywnik, perłowiec większy, chrząszczy i inne).

Drawieński Park Narodowy

  O powierzchni 114,41 km², utworzony 1 maja 1990, jest jednym z 23 parków narodowych w Polsce, na terenie trzech województw:

• lubuskie: 55,91 km²
• zachodniopomorskie: 54,72 km²
• wielkopolskie: 3,78 km²

Park położony jest w północno-zachodniej Polsce, na Pojezierzu Drawskim, w kompleksie Puszczy Drawskiej. Południowa granica Parku przebiega wzdłuż drogi krajowej nr 22.
Położenie geograficzne Parku:

• Długość geograficzna od 15°45' do 16°45' E
• Szerokość geograficzna od 53°00' do 53°15' N

Lasy na terenie Parku zajmują 83% powierzchni. W większości są to lasy bukowe i dębowo-bukowe, a także bory sosnowe. Ponadto 10% powierzchni wodnej Parku zajmują jeziora wraz z rzekami. Główne rzeki to: Drawa i Płociczna. Jeziora: 20 zbiorników wodnych, w tym unikalne w skali kraju, jezioro Czarne. Największe jezioro Ostrowiec. W Parku znajduje się 13 obszarów ochrony ścisłej.

Flora

Flora: ok. 900 gatunków
	żurawina drobnolistkowa kłoć wiechowata lilia złotogłów jarząb brekinia storczyki rosiczki i inne    Fauna: * ryby: ok. 30 gatunków troć wędrowna troć jeziorowa pstrąg lipień głowacz białopłetwy certa sieja sielawa i inne ptaki: ok. 130 gatunków lęgowych bielik rybołów orlik krzykliwy puchacz gągoł tracz nurogęś pliszka górska pluszcz zimorodek derkacz czapla siwa bocian czarny gągoł i inne ssaki: ok. 50 gatunków europejski sarna bóbr wydra - symbol DPN dzik jenot szop pracz norka amerykańska wilk nietoperze i inne

Park Narodowy Bory Tucholskie

Utworzony w 1996 r., jest jednym z 23 parków narodowych na terenie Polski. Park znajduje się na terenie województwa pomorskiego, w powiecie Chojnickim, w granicach gmin Chojnice i Brusy. Siedzibą jest miejscowość Charzykowy, położona 3 km od Chojnic.

Krajobraz i budowa geologiczna

Teren parku ukształtowany został w czasie ostatniego zlodowacenia bałtyckiego. Występują w nim głównie równiny sandrowe, wytopiska i rynny. W granicach parku znajduje się największe skupisko wydm śródlądowych w Borach Tucholskich. Charakterystycznym elementem ukształtowania terenu są także rynny polodowcowe o przebiegu południkowym. Przykładem jest Rynna Jeziora Charzykowskiego, stanowiącego fragment zachodniej granicy parku. Wytopiska, powstałe w wyniku topnienia martwego lodu, przybrały kształt kotłów, lejków lub nieregularnych obniżeń terenu.
W obrębie parku znajduje się 21 jezior, z których największe i najgłębsze to Jezioro Ostrowite. Osiem z nich jest ze sobą połączonych i tworzy ciąg nazwany Strugą Siedmiu Jezior. Cztery jeziora – Wielkie Gacno, Małe Gacno, Nierybno i Głuche to jeziora lobeliowe.
W parku przeważają gleby bielicowe. Na skałę macierzystą składa się piasek sandrowy i lodowcowy, czasem glina zwałowa, w pobliżu rzek dominują osady akumulacyjne.

Flora

W parku dominują siedliska borowe, w tym bory suche, z występującymi obok nich siedliskami bagiennymi. Rośnie tu wiele rzadkich gatunków charakterystycznych dla ubogich, oligotroficznych siedlisk, najbardziej zagrożonych przez eutrofizację. Czasem na skrajach lasów i przydrożach występuje tu wyka kaszubska. Spotykane są także rośliny reliktowe z okresu lodowcowego i polodowcowych. Zalicza się do nich m.in. fiołek torfowy, grążel drobny, gwiazdnica grubolistna, skalnica torfowiskowa, trzcinnik prosty, turzyca strunowa, zimoziół północny, żurawina drobnolistkowa, wyblin jednolistny, grzybienie północne i nasięźrzał pospolity.
W czystych wodach jezior lobeliowych występują m.in.: lobelia jeziorna, elisma wodna, poryblin jeziorny, wywłócznik skrętolistny.
Rzadko występującym drzewem jest jawor. Często można spotkać sędziwe dęby, buki, graby, ale przeważają sosny.

Fauna

Ten malowniczy krajobraz leśny upodobały sobie sarny i jelenie, a nawet wilki. W wielu trudno dostępnych obniżeniach terenu zachowały się siedliska rzadkich ptaków: bociana czarnego, kormorana, głuszca i cietrzewia. Spotyka się tam też czaple siwe i łabędzie. Na niebie pojawiają się czasem sokoły wędrowne.

Biebrzański Park Narodowy

Jeden z 23 parków narodowych na terenie Polski, utworzony w 1993. Największy w Polsce, o powierzchni 59 223 ha.
Obejmuje dolinę Biebrzy począwszy od jej źródeł, a skończywszy na ujściu do Narwi. Niemal cały bieg rz. Biebrzy znajduje się na terenie parku (ok. 155 km). Siedziba Parku znajduje się w Osowcu-Twierdzy gmina Goniądz.
Ochronę tego terenu zapoczątkowano w latach międzywojennych, tworząc dwa rezerwaty: Czerwone Bagno (w zmienionych granicach istniejący do dziś) oraz Grzędy. W roku 1989 staraniem Towarzystwa Biebrzańskiego utworzono Biebrzański Park Krajobrazowy, obejmujący tereny basenów dolnego i środkowego. Cztery lata później park krajobrazowy przekształcono w park narodowy.
W 1995 r. Biebrzański Park Narodowy wpisany został na listę wodno-błotnych obszarów chronionych Konwencją Ramsar.

Walory przyrodnicze

Na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego spotyka się zbiorowiska wodne, bagienne, torfowiskowe, szuwary, a także zbiorowiska leśne (olsy, brzeziny, łęgi). Szczególnie cenna jest duża grupa zbiorowisk mechowiskowych, zawierających liczne gatunki rzadkie i reliktowe (brzoza niska, wierzba lapońska, gnidosz królewski), zanikające w innych częściach kraju.
Szata roślinna odznacza się ogromną różnorodnością, wysokim stopniem naturalności i obecnością wielu rzadkich gatunków, jak storczyki (storczyk krwisty, obuwik pospolity, podkolan biały, kruszczyk rdzawoczerwony, kruszczyk szerokolistny, tajęża jednostronna), rosiczki (rosiczka okrągłolistna, rosiczka długolistna), widłaki (jałowcowaty, goździsty, wroniec) i inne.
Na Bagnach Biebrzańskich gniazduje wiele gatunków ptaków związanych ze środowiskiem bagiennym. Występują tu izolowane stanowiska lęgowe gatunków borealnych, a także gatunków, których centrum zasięgu geograficznego znajduje się w strefie tajgi i tundry. Ponadto Kotlina Biebrzańska ma ogromne znaczenie dla wielu gatunków ptaków żerujących oraz wypoczywających w czasie corocznych wędrówek. Dla ptaków siewkowatych, wymagających rozległych, podmokłych obszarów, Biebrza stanowi jedną z najważniejszych ostoi w Europie Środkowej.
Najbardziej charakterystyczne lęgowe gatunki ptaków to: batalion (widoczny w emblemacie parku), wodniczka, dubelt, kszyk, kulik wielki, biegus zmienny, żuraw, rybitwa białoskrzydła i białowąsa, puchacz, orlik krzykliwy oraz sowa błotna.
Najbardziej charakterystycznym ssakiem Biebrzańskiego PN jest łoś, który jedynie tu przetrwał okres II wojny światowej. Natomiast w podziemiach budowli wojskowych (zniszczonych fortów i schronów) znajdują się duże zimowiska nietoperzy.
Na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego występuje 49 gatunków ssaków, 275 gatunków ptaków, 36 – ryb, 12 – płazów, 5 – gadów. Bezkręgowce są reprezentowane przez ponad 700 gatunków motyli, 448 gatunków pająków, ponad 500 gatunków chrząszczy, 19 gatunków pijawek oraz 42 gatunki chruścików.

Atrakcje turystyczne

• Bagno Ławki
• Rezerwat Czerwone Bagno
• Uroczysko Grzędy
• Goniądz – rynek
• Twierdza Osowiec położona na terenie m. Osowiec-Twierdza
• Góra Strękowa nad Narwią koło Wizny